150.‌‌ خرافات موجود در عزاداری‌های مذهبی، در حال حاضر کدام است؟

تشريفات، گريه‌هاي افراطي، مداحي‌هاي دروغ، ني‌زدن، به كاربردن آلات موسيقي و مانند اين‌ها، خرافت است.

151.‌ آيا بستن نخ، زنجير، قفل و نظایر آن به درخت، ضريح يا پنجره‌هاي اماكن مذهبي و مشاهد مشرّفه در ايران،‌ عراق يا حجاز صحيح است؟‌‌

اين نوع كارها عوامانه است و موجب بدآموزي است؛ به ويژه اينكه شيعه را متّهم به خرافات مي‌كنند و از این جهت، باید ترک شود.

152.‌ آيا گفتن داستان‌ها و روضه‌هايي كه از امام حسين(ع) چهره‌اي ناتوان و خوار مي‌سازد، صحيح است؟

در فرض مذكور حرام است و بايد جلسات عزاداري و عرض توسّل به محضر ائمّۀ طاهرين(ع) هيچ‌گونه بدآموزي و وهن تشيّع يا وهن مقدّسات در آن نباشد.

153.‌ وظيفۀ بانيان و شركت‌كنندگان، در مقابل مدّاحاني كه بدون سند معتبر روضه مي‌خوانند يا به صورت غنایی مي‌خوانند، چيست؟

اگر مي‌توانند بايد نهي از منكر كنند يا در آن جلسه شركت نكنند و بايد توجّه داشت كه غالب مُنكراتي كه در مجالس عزاداري پيدا مي‌شود، تقصير آن بانيان و بلكه عزاداران نيز مي‌باشد.

154.‌ خواندن روضه‌هاي دروغ و غيرمعتبر كه بعضاً موجب تمسخر و هتك مي‌گردد، چه صورت دارد؟

معلوم است كه جايز نيست.

155.‌ در بعضي از هيئت‌هاي مذهبي، مصيبت‌هايي خوانده مي‌شودكه مستند به مقتل معتبري نيست و از هيچ عالم يا مرجعي هم شنيده نشده است و هنگامي‌كه از مدّاح دربارۀ منبع آن سؤال مي‌شود، پاسخ مي‌دهد كه اهل‌بيت(ع)‌ اين‌گونه به ما فهمانده‌اند يا ما را راهنمايي كرده‌اند و واقعۀ كربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته‌هاي علما نمي‌باشد، بلكه گاهي بعضي از امور براي مدّاح يا خطيب حسيني از راه الهام و مكاشفه مكشوف مي‌شود؛ سؤال اين است كه آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ در صورتي كه صحيح نباشد، تكليف شنوندگان چيست؟

اگر آنچه مي‌گويد، دروغ آشكار نباشد و مخالف با تنزّه اهل‌بيت(ع) نباشد و در بیان خود، احتمال وقوع آن را بدهد، جايز است.

156.‌ برخي از ذاكرين در مدايح اهل‌بيت(ع) تعبيراتي مانند «مست مستم من، هرچه بادا باد، علي پَرَستم من، همچو زهرا مادرت از همه خوشگل‌تري، حسین اللّهی‌ام، سگ حسینم و...» را به‌كار مي‌برند كه به‌نظر مي‌رسد با شأن اهل‌بيت(ع) ‌و حتّی عقاید شیعه، منافات دارد. به‌كاربردن اين الفاظ چه صورت دارد و حکم شرکت در این مجالس چیست؟

اين‌گونه كلمات نه‌تنها جايز نيست، بلكه اشبه به كلمات شيطاني است، در حالي‌كه در مراسم توسّل و عزاداري كه از افضل قربات است، بايد با كلمات رحماني سخن گفت. از برخی از این تعابير، برداشت شرك‌آلود مي‌شود و گفتن كلمات نامناسب كه مربوط به افراد خاص است، در حقّ ائمّۀ طاهرين(ع)، حرام است و مورد غضب حضرت وليّ‌عصر(عج) است.

عزاداری، باید متعارف و به شکل سنّتی باشد و سوژه و بهانه دست بدخواهان تشیّع ندهد. شرکت در این‌گونه جلسات نیز خوب نیست و اگر تأیید کار آنها شمرده شود، جایز نیست.

157.‌ خواندن مرثيه و مديحه‌هايي كه شنوندگان را در جشن‌هاي ميلاد ائمه(ع) و عيد مبعث و غدير به گريه بيندازد چه حكمي دارد؟

اشكال ندارد، ولي در روايات معصومين(ع) آمده است كه در شادي ما شادي كنيد و در عزاي ما غمناك باشيد و عزاداري كنيد.^[1]

158.‌ استفاده از آلات موسيقي مانند اُرگ و پیانو و نی، در مراسم عزاداري چه صورت دارد؟

استفاده از آلات موسيقي به‌خصوص در عزاداری، جايز نيست.

159.‌ خواندن شعر و موسیقی با سبک غربی یا با ترانه، با مضمون‌های اخلاقی یا با مضمون‌ شهادت و عاشورا و انقلاب و نظایر آن، چه حکمی دارد؟ آیا می‌توان به آنها گوش داد؟

خواندن و گوش‌دادن حرام است.

160.‌ افرادي كه فقط در مجلس سخنراني شركت مي‌كنند و در مراسم روضه و مرثيه شركت نمي‌كنند يا برعكس، آيا کار آنها صحيح است؟

هر دو كار، صحيح نيست؛ زيرا هدف از برگزاري مجالس عزاداري، هم بيان و آموزش معارف دين، اعتقادات، احكام و اخلاق شريعت مقدّسه است كه به وسيله سخنراني انجام مي‌گيرد، هم توسّل و ذكر مصيبت ائمّۀ هدي(ع) و بالأخص حضرت اباعبدالله الحسين(ع) كه به‌وسيلۀ روضه‌خواني انجام مي‌شود و لذا بي‌اعتنايي به هر كدام، درست نيست و اگر صورت اعراض يا وهن پيدا كند، جايز نمي‌باشد.

161.‌ معيار شرعي ضرر، اعمّ از جسمي يا روحي چيست؟

يك معناي عرفي و موكول به فهم عرف است و همين‌مقدار كه عرف مردم بگويند ضرر است، بايد اجتناب شود.

162.‌ در برخي مجالس عزاداري، مداحان با الفاظ نامناسب به ائمّه(ع) ‌خطاب مي‌كنند‌ يا عزاداران، به‌عنوان عزاداري، به صورت خود چنگ انداخته يا زنجير خاردار مي‌زنند و بر بدن و لباس آنان خون جاري شده و لباس و بدن و منزل ديگران را نجس مي‌كنند، از آنجايي كه اين‌گونه روش‌ها در حال ترويج بوده و مجالس را از وزانت و معنويت تهي ساخته، چه بسا موجب وهن مقدّسات مي‌شود، تكليف ما را در اين رابطه روشن فرماييد؟

اين‌گونه حرف‌ها و روش‌ها نبايد باشد و به‌طور كلّي بايد متروك شود و شأن عزاداري‌ها كه از بهترين عبادات است، محفوظ بماند.

163.‌ قمه زنى براى ابا عبدالله الحسين(ع) یا سایر ائمّه(ع) چه حكمى دارد؟

حرام است؛ علاوه بر این، در این زمان وهن برای تشّیع است و همچنین هرچه نظیر قمه‌زنی است، مانند زنجیر تيغ‌دار. ضمن آنکه مراعات قوانین هر مملکتی، مخصوصاً قوانین جمهوری اسلامی، واجب است.

164.‌ آيا قمه زدن به‌طور مخفي حلال است يا اينكه فتواي شريف حضرتعالي عموميّت دارد؟

جايز نيست.

165.‌ اگر قمه زدن در عزاداري ائمّه(ع) موجب مرگ شخص شود، ‌آيا اين عمل خودكشي محسوب مي‌شود؟

اصل قمه‌زدن جايز نيست؛ ولي در فرض مذكور، خودكشي نيست.

166.‌ درروز عاشورا مراسمي مانند قمه‌زني و پابرهنه وارد آتش و ذغالِ روشن شدن، برگزار مي‌شود كه علاوه بر بدنام کردن مذهب شيعه در انظار علما و پيروان مذاهب اسلامي و مردم جهان، ضررهاي جسمي و روحي هم به اين اشخاص وارد مي‌كند و همچنين موجب توهين به مذهب مي‌گردد، نظر شريف حضرتعالي در اين باره چيست؟

اين‌گونه كارها جايز نيست، به‌ويژه آنكه موجب وهن تشيّع مي‌شود و مخالف با قوانین جمهوری اسلامی است و مراعات قوانین هر مملکتی برای اشخاصی که در آن مملکت زندگی می‌کنند، واجب است.

167.‌ لطمه زدن به خود به صورت‌هاي متفاوت چه حكمي دارد؟ (روي‌كندن و سينه زدن به صورتي كه زخم يا كبود شود و...)

اين‌گونه اعمال با تنزّه عزاداري‌ها سازگاري ندارد و اميد است با تذكّر و تنبّه به‌طور كامل متروك شود.

168.‌ برهنه شدن مردان در هنگام عزاداري چه حكمي دارد؟ اگر زنان نامحرم حضور داشته باشند، چه حكمي دارد؟

اگر در حضور نامحرم باشد و يا به‌طور كلّي احتمال مفسده وجود داشته باشد، جايز نيست و چنان‌كه گفته شد عزاداري‌ها بايد به صورت متعارف برگزار شود.

169. در برخی رسانه‌ها بیان می‌شود که بعضی مراجع تقلید، به‌خصوص در زمان گذشته، قمه‌زنی را جایز می‌دانسته‌اند. از طرفی می‌دانیم که مراجع تقلید فعلی و از جمله حضرتعالی، این‌گونه کارها را جایز نمی‌دانید. آیا این اختلاف فتوا از اختلاف مبنای فقهی و اصولی مراجع سرچشمه گرفته است؟ آیا با توجه به اینکه امروزه دشمنان تشیّع از این عمل نهایت سوء استفاده را بر علیه اصل تشیّع و شیعیان می‌کنند، افراد می‌توانند با استناد به یک فتوا، مبادرت به قمه‌زنی و نظایر آن داشته باشند؟ آیا به خاطر پایان دادن به شبهات در این باب، راهی برای اتفاق نظر وجود ندارد؟

مراجع معظّم تقليد در اين زمينه اختلاف مبنايي ندارند و همۀ آن بزرگواران در خصوص عملي که موجب وهن اسلام و تشيّع بشود، فتوا به حرمت داده‌اند؛ امّا متأسّفانه برخي رسانه‌ها به آتش اختلاف دامن مي‌زنند و اين‌گونه کارها را ترويج مي‌کنند و به تشيّع ضربه مي‌زنند که گناه آنان بزرگ است.

170.‌ دربارۀ قمه‌زني، بعضي پا را فراتر مي‌گذارند و مي‌گويند: «اين كار نزاع عقل و عشق است» يا «اين امور در محدودۀ فقه نيست»، لطفاً در اين‌باره توضيح فرماييد؟

این‌گونه بیان‌ها كه نظير آن را هم اينجانب سال‌ها قبل، در كتاب «جهاد با نفس» نقل كرده‌ام،^[2] فرار از جواب است و چون مسئله، يك مسئلۀ فقهي است، بايد طبق نظر فقها عمل شود و به‌نظر اینجانب، در وضع فعلی قمه‌زدن جایز نیست.

171.‌ آيا آنچه متداول شده كه به‌عنوان عزاداري براي امام حسين(ع) گوشت بدن خود را سوراخ كرده، قفل و سنگ به آن آويزان مي‌كنند، جايز است؟

جايز نيست و اين‌گونه امور بايد متروك شود.

172.‌ در بعضي از مساجد، در ايّام عزاداري از عَلَم‌هاي متعدّدي استفاده مي‌شود كه داراي تزئينات زياد و گران‌بهايي است و گاهي موجب سؤال متديّنين از اصل فلسفۀ آنها مي‌گردد و در برنامه‌هاي تبليغي خللي ايجاد مي‌كند و حتّي با اهداف مقدّس مسجد تعارض دارد، حكم شرعي در اين رابطه چيست؟

اشكال ندارد، ولي نبود آن بهتر است.

173.‌ بالا و پايين پريدن در هنگام عزاداري و سينه زني كه به هروله معروف شده است، چه حكمي دارد؟

عزاداري‌ها بايد به شكل متعارف باشد و انجام اعمال و حركات غيرمتعارف، موجب وهن و نيز سبب بدآموزي است.

174.‌ اگر بعضي از واجبات، به‌سبب شركت در مجالس عزاداري، از مكلّف فوت شود؛ مثلاً‌ نماز صبح او قضا شود،‌ آيا بهتر است پس از اين، در اين‌گونه مجالس شركت نكند يا اينكه شركت‌نکردن او باعث دوري از اهل‌بيت(ع) مي‌گردد؟

بايد در مجلس عزاداري شركت بكند؛ لكن به‌گونه‌اي عمل كند كه نماز او قضاء نشود.

175.‌ بسيار ديده شده، مردم براي گرفتن يك ظرف غذا، در محلّ عزاداري امام حسين(ع) صف‌هاي طولاني مي‌بندند، آيا غذا، چايي و ساير خوردني‌ها كه در جلسات عزاداري توزيع مي‌شود، خاصيت ويژه‌اي دارد و آيا اين كار صحيح است؟

بنابر آنچه ذكر شده، به دليل آنكه مربوط به حضرت سيّدالشّهداء(ع) است، خاصيّت ويژه دارد، لكن اين كار خوب نيست، زيرا موجب بدآموزي است و نباید عزاداران و شیعیان کاری کنند که انگشت‌نما شوند و بهانه به‌دست بدخواهان بدهند و اگر موجب ضربه خوردن به شخصیّت آنها باشد، جایز نیست.

176.‌ در بعضي از مناطق، زنان، مراسمي را به اسم سفرۀ حضرت ابوالفضل(ع) يا برنامه‌هايي به عنوان جشن عروسي حضرت فاطمه(س) برگزار مي‌كنند و درآن شعرهاي عروسي خوانده وكف مي‌زنند و سپس شروع به رقص مي‌كنند، انجام اين امور چه حكمي دارد؟

رقص به‌ هر عنوان كه باشد و كف‌زدن كه شبيه به رقص است، در شأن انسان نیست و حرام است؛ بلكه مطلق كف‌زدن در عزاداري‌ها و جشن‌هاي مربوط به اهل‌بيت(ع) و در مكان‌هاي مقدّس نظير مساجد و حسينيّه‌ها، اشكال دارد.

177.‌ آيا صحيح است كه بگوييم: چون مجالس اهل‌بيت(ع) اهميّت فراواني دارد، پس هر كس به نام ايشان هر كاري بكند درست است؟

مجالس اهل‌بيت(ع) اعمّ از مجالس جشن و سرور يا عزاداري‌ها و توسّل‌ها، به منظور ترويج دين مبين و مباني حيات بخش ديني و معنوي است، چنان‌كه شهادت آن بزرگواران هم، مثل ساير اعمال آنان در همين جهت و مسير بوده است:

«أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَيْتَ الزَّكَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَر...»^[3]

بنابر اين آميختن آن مجالس به معصيت، گناه، خلاف شرع و بلكه انجام هرگونه عملي كه باعث وهن آن مجالس و بي‌حرمتي باشد، از گناهان بزرگ به شمار مي‌آيد و موجب قهر و ناراحتي قلوب مبارك آن حضرات است؛ چنان‌كه اهل دل و شهود نيز فراوان نقل كرده‌اند كه وجود منكرات در مجالس اهل بيت(ع) باعث قهر و نگراني آن بزرگواران است[4] و به جِد بايد از آن پرهيز نمود.

178.‌ وظيفۀ شيعيان در برابر تحريف‌ها و بدعت‌هاي عاشورا چيست؟

به آنها دامن نزنند و امر به معروف و نهي از منکر را فراموش نکنند و به اندازۀ ممکن، حقیقت‌ها را بگویند.

179.‌ از ساختمان حسينيه صداي قرائت قرآن و مجالس عزاداري پخش مي‌شود، به‌طوري كه صداي بلند آن بيرون از حسینیه هم شنيده مي‌شود و اين امر موجب سلب آسايش همسايگان شده است و مسئولين و سخنرانان حسينيه اصرار به ادامۀ آن دارند، اين عمل چه حكمي دارد؟

بايد صداي عزاداري و قرائت قرآن موجب مزاحمت نباشد؛ مخصوصاً در ساعات دير وقت.