سؤال 2118. آيا
هديه هم مشمول خمس مي‌شود؟ آیا در این
خصوص، ارزش هدیه تفاوت دارد؟
هديۀ
متعارف نظير عيدي که مرد به زن و بچّه مي‌دهد، خمس ندارد، ولي هديۀ غيرمتعارف نظير
خانه يا مغازه‌اي که پدر براي پسر مي‌خرد، خمس دارد.
سؤال 2119. آيا سوغاتي نيز حکم هديه را
دارد و از خمس معاف است؟
خمس
ندارد.
سؤال 2120. جايزۀ بانک‌ها و قرض‌ا‌لحسنه‌ها
اگر از مصارف سال زياد بيايد يا مثل سکّه باشد و چند سال بماند، مشمول خمس مي‌شود؟
اگر زائد
بر متعارف باشد، خمس دارد.
سؤال 2121. آيا
جايزه‌اي که به واسطۀ شرکت در مسابقات(اعم از مسابقات ورزشي، قرآني و نظایر آن)
دريافت مي‌شود، خمس دارد يا مانند هديه حساب مي‌شود؟
خمس
ندارد.
سؤال 2122. هديه‌هاي نقدي و غيرنقدي
که معمولاً براي کمک، بعد از عروسي به عروس و داماد مي‌دهند، يا کادوها و چشم‌روشني‌هايي
که به عنوان منزل جديد، تولّد فرزند و نظاير آن مي‌آورند، آيا خمس دارد؟
خمس
ندارد.
سؤال 2123. کسي که زن خود را طلاق مي‌دهد و
با توافق، طلاها و برخي چيزهايي که براي همسرش خريده را پس مي‌گيرد، آيا بايد خمس
آن‌ها را بلافاصله بدهد يا مي‌تواند تا پايان سال صبر کند؟
مي‌تواند
تا سر سال، خمس آن را به تأخير بیندازد و هرچه ماند، خمس آن را بدهد.
سؤال 2124. چند سال پيش پدرم به عنوان کمک
و براي هديۀ ازدواج، چند ميليون تومان به من پرداخت کرد. من آن پول را براي گرفتن
وام خريد خانه، در بانک گذاشتم و اکنون پس از دو سال قصد برداشت آن را دارم. به
اين پول طي اين دو سال، علاوه بر وام، مبلغي سود تعلّق گرفته است؛ آيا فقط پرداخت
خمس سود لازم است يا خمس اصل مبلغ را هم بايد بدهم؟
سود آن
خمس دارد و اصل مبلغ نيز اگر پدر خمس آن را نداده و بيش از هديۀ متعارف است، خمس
دارد؛ امّا براي خريد خانه مي‌توانيد با حاکم شرع تصالح کنيد.
سؤال 2125. اگر شخصي چيزي
را که متعلّق خمس است به ديگري هديه کند، آيا واجب است دریافت‌کنندۀ هدیه، خمس آن
را بپردازد؟
اگر هدیه‌کننده خمس نداده، بر گيرنده واجب
است خمس آن را بدهد.
سؤال 2126. آيا به هداياي
ازدواج که زينتي هستند و به زن داده مي‌شود (اعم از طلا و لوازم منزل و نظایر آن)
اگر سال بر آن بگذرد و شوهر با توافق زن قصد داشته باشد اين هدايا را بعداً براي
خريد يا ساخت منزل استفاده کند، خمس تعلّق مي‌گيرد؟
خمس ندارد.
سؤال 2127. کودک نابالغی، هدیه‌ای
دریافت کرده است؛ اگر ولىّ طفل، مقلّد مجتهدى باشد كه خمس هديه را واجب مى‌داند،
آيا باید خمس هدیۀ فرزندش را بپردازد؟
در فرض مذکور، بايد خمس آن را بدهد.
سؤال 2128. در فرض سؤال قبل، اگر ولیّ طفل مقلّد مجتهدی
بود که خمس هدیه را واجب نمی‌داند، چه تکلیفی داشت؟
خمس ندارد.
سؤال 2129. مردي به‌خاطر
زحمات زيادي که همسرش در زندگي براي زندگي مشترک با او تحمّل کرده است، زمين
مسکوني که پدرش به عنوان کمک به او داده را به همسرش هديه مي‌کند. آيا پرداخت خمس
اين زمين بر زن واجب است؟ آيا اين هديۀ غيرمعمول به‌حساب مي‌آيد؟
شوهر بايد خمس آن را بدهد و اگر نداد، همسر
بايد خمس آن را بدهد.
سؤال 2130. شخصی که از
محلّ شهريه يا وجوهات شرعیه یا صدقات و نظایر آن ارتزاق می‌کند، اگر این مبالغ از
مخارج سالش زياد بيايد، آیا خمس دارد؟
خمس
ندارد.
سؤال 2131. اگر خانمي هديه‌اي از شوهرش دريافت کند،
مثلاً شوهر مغازه خود را به خانم ببخشد و بعداً زن بخواهد آن را بفروشد و قيمت آن
زياد شده باشد، آيا بايد خمس آن را بدهد؟ يا فقط خمس قيمت اضافه بر قيمت روز هديه
را بايد پرداخت نمايد؟
اين‌گونه
هدايا خمس دارد و شوهر بايد خمس آن را بدهد و اگر نداد، زن بايد خمس آن را بدهد.
ترقّي و سود آن هديه نيز خمس دارد که زن بايد بپردازد.
سؤال 2132. پدر اينجانب قطعه‌اي از زمين
کشاورزي خود را که خمس آن را داده است، براي کارکردن به من هديه داده و من بر روي
آن کار مي‌کنم. آيا پرداخت خمس اين زمين براي من واجب است؟ آيا اضافه قيمت آن پس
از هديه، خمس دارد؟
اضافه
قيمت آن خمس دارد.
سؤال 2133. شخصى زمينى خريده و پس از دوسال
آن را به سه برابر قیمت فروخته است. بخشی از آن پول را مصرف کرده و بخش دیگری از
آن را در بانک قرار داده است و مى‌گويد اين مبلغ را به سه دختر خود بخشيده‌ام؛ آيا
اين پول كه به سه دختر خود بخشيده است، خمس دارد؟
بايد خمس
همۀ آن پول را بدهد.
سؤال 2134 اينجانب خانه‌اى به
فرزندم بخشيدم و در اختيار او گذاردم. پس از مدّتى كه در خانه بود به جهت بعضى
اختلافات، خانه را از او گرفتم و فروختم. سپس پول را به او دادم تا براى خود خانه‌اى
تهيه كند و از طرفى خمس اين پول را پرداختم. سپس متوجّه شدم كه چون خانه را به فرزندم بخشيده بودم، حقّ رجوع نداشته‌ام و
خانه شرعاً متعلّق به او بوده است. آيا خمسى را كه پرداخت كرده‌ام مى‌توانم از خمس
سال بعد كسر كنم؟
اين‌گونه
هديه‌ها که زياد است، خمس دارد.
سؤال 2135. پدر اينجانب مقداري از زمين
مسکوني خود را تفکيک کرده و براي کمک به اينجانب که به تازگي ازدواج کرده‌ام، هديه
داده است. البته يک قرارداد نيز نوشته شده و در آن ذکر گرديده که اين قطعه زمين با
فلان قيمت (که خيلي ناچيز است) به من فروخته شده است. البته اين قرارداد ظاهري
بوده و صرفاً براي اينکه بعداً مشکلي پيش نيايد و بتوانم براي ساخت خانۀ جديد
مجوّز بگيرم، انجام شده و پولي ردّ و بدل نشده است. لطفاً در موارد زير راهنمايي
بفرماييد:
الف) اگر چند سال طول بکشد تا
اين خانه را بسازم، آيا به آن خمس تعلّق مي‌گيرد؟
خمس دارد.
ب) اگر بعداً پس از ساخت، آن
منزل را بفروشم و بخواهم منزل ديگري در جاي ديگر تهيه کنم، آیا پول آن، اگر سال بر
آن بگذرد يا نگذرد، خمس دارد؟
خمس دارد.
ج) اگر
بخواهم اين خانه را هديه بدهم آيا بايد ابتدا خمس آن را بپردازم يا خمس ندارد؟
بايد خمس
آن را بپردازيد.
د) آيا اين هديه خلاف شأنيت
است؟
ولو خلاف
شأن نباشد، چون هديه غيرمتعارف و زياد است، خمس دارد.